لامپ فیلامنتی یکی از قدیمی ترین و در عین حال محبوب ترین انواع لامپ است که به دلیل طراحی کلاسیک و نور گرمش هنوز هم طرفداران زیادی دارد. این لامپ از یک رشته نازک فلزی (فیلامنت) ساخته می شود که وقتی جریان برق از آن عبور می کند، به شدت داغ شده و شروع به تولید نور می نماید. مکانیسم ساده ای که توماس ادیسون در قرن نوزدهم آن را تجاری سازی کرد. ویژگی اصلی لامپ های فیلامنتی، نور زرد و ملایم آنهاست که فضایی دلنشین و صمیمی ایجاد می کند. به همین دلیل اغلب در دکوراسیون داخلی، کافه ها، رستوران ها و فضاهای هنری مورد استفاده قرار می گیرند. برخلاف لامپ های LED، این لامپ ها بازده انرژی کمتری دارند اما زیبایی بصری بیشتری به فضا می بخشند.
لامپ فیلامنتی چگونه کار می کند؟
لامپ فیلامنتی با مکانیزمی بسیار ساده اما زیبا کار می کند. درون این لامپ یک رشته ی نازک فلزی به نام فیلامنت قرار دارد. زمانی که جریان برق از فیلامنت عبور می کند، مقاومت فلز در برابر عبور جریان باعث می شود که رشته تا دمایی بسیار بالا (حدود ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ درجه سانتی گراد) گرم شود. این دما آن قدر زیاد است که فیلامنت شروع به درخشش کرده و نور تولید می کند. در واقع گرما به نور تبدیل می شود.
برای جلوگیری از سوختن فیلامنت، داخل لامپ با گاز بی اثر یا در گذشته با خلا پر می شد. این کار باعث می شود فیلامنت دیرتر بسوزد و عمر لامپ افزایش یابد. به همین دلیل است که لامپ های فیلامنتی کلاسیک نسبتاً عمر کوتاه تری از لامپ های LED دارند.
انواع لامپ فیلامنتی موجود در بازار ایران
لامپ فیلامنتی حباب کلاسیک
لامپ فیلامنتی حباب کلاسیک، همان تصویری است که اکثر ما از لامپ در ذهن داریم؛ گرد و ساده با نوری گرم و دلنشین. این نوع لامپ به دلیل ظاهر آشنا و قیمت مناسب، یکی از پرکاربردترین مدل هاست. فیلامنت درون حباب شیشه ای آن کاملاً مشخص است و جلوه ای نوستالژیک ایجاد می کند. (ویژگی مهم: نور زرد ملایم با شدت متوسط). این لامپ معمولاً در خانه ها، کافی شاپ ها و فضاهایی که نیاز به روشنایی کاربردی همراه با زیبایی دارند، استفاده می شود. از نظر مصرف انرژی، نسخه های LED فیلامنتی گزینه ای بهتر نسبت به مدل های سنتی هستند.
لامپ فیلامنتی اشکی
لامپ فیلامنتی اشکی، با طراحی باریک و نوک تیز، بیشتر شبیه شمع است و برای لوسترها و چراغ های دیواری انتخابی ایده آل محسوب می شود. این نوع لامپ به دلیل ظاهر ظریف و زیبای خود، جلوه ای خاص به دکوراسیون کلاسیک و حتی مدرن می بخشد. نور آن معمولاً زرد و گرم است و حس آرامش و صمیمیت ایجاد می کند. (ویژگی مهم: ایجاد جلوه لوکس در فضا). در بازار، این مدل در اندازه های مختلف و با سرپیچ های متفاوت عرضه می شود. اگر به دنبال ترکیب نور ملایم و ظاهر شکیل هستید، لامپ اشکی یکی از بهترین انتخاب هاست.
لامپ فیلامنتی گلوب
لامپ فیلامنتی گلوب به شکل کروی و بزرگ طراحی شده و بیشتر جنبه دکوراتیو دارد. این مدل به دلیل اندازه قابل توجه و ظاهر جذابش، معمولاً در کافه ها، فروشگاه ها و خانه های مدرن استفاده می شود. (ویژگی مهم: نورپردازی یکنواخت و نمای چشمگیر). لامپ گلوب در سایزهای متنوع تولید می شود و بسته به نیاز می توان از مدل های کوچک تر برای آباژور یا مدل های بزرگ تر برای نورپردازی مرکزی استفاده کرد. اغلب کاربران این لامپ را به عنوان عنصری تزئینی می شناسند، نه صرفاً یک منبع نور. ترکیب آن با فیلامنت LED باعث کاهش مصرف انرژی و افزایش طول عمر می شود.
لامپ فیلامنتی ادیسونی
لامپ فیلامنتی ادیسونی، نماد اصالت و نوستالژی است. این لامپ با طراحی کشیده و فیلامنت های نمایان، یادآور نخستین لامپ های ساخته شده توسط ادیسون است. نوری بسیار گرم و کهربایی تولید می کند که بیشتر برای ایجاد فضای رمانتیک یا هنری کاربرد دارد. (ویژگی مهم: فیلامنت مارپیچی یا پیچیده درون حباب). این مدل بیشتر در کافه ها، رستوران ها، گالری ها و حتی اتاق های شخصی برای دکوراسیون خاص استفاده می شود. اگرچه مصرف انرژی آن بالاتر از لامپ های مدرن است، اما نسخه های LED ادیسونی همان ظاهر قدیمی را با بازده بیشتر ارائه می دهند.
لامپ فیلامنتی لوله ای
لامپ فیلامنتی لوله ای با شکل استوانه ای و کشیده طراحی شده و ظاهری مینیمال و مدرن دارد. این مدل معمولاً برای چراغ های دیواری، آباژورها و طراحی های خاص استفاده می شود. فیلامنت داخل آن به صورت صاف یا مارپیچی قرار گرفته و جلوه ای متفاوت ایجاد می کند. (ویژگی مهم: مناسب فضاهای مدرن و مینیمالیستی). به دلیل شکل باریک، این لامپ بیشتر نقش تزئینی دارد تا تأمین روشنایی اصلی. ترکیب آن با نور گرم، فضایی آرام و شیک می سازد. نسخه های LED لوله ای بسیار محبوب شده اند، زیرا ضمن حفظ ظاهر کلاسیک، مصرف انرژی کمی دارند و عمر طولانی تری ارائه می دهند.
لامپ فیلامنتی الماسی و اشکال خاص
لامپ های فیلامنتی با طراحی الماسی یا اشکال خاص، بیشتر برای اهداف دکوراتیو تولید می شوند. این مدل ها در حباب هایی با فرم های هندسی یا فانتزی ساخته شده اند که به تنهایی به عنوان یک عنصر تزئینی عمل می کنند. (ویژگی مهم: ترکیب نور و طراحی هنری). معمولاً در دکوراسیون مدرن، کافه ها و فضاهای هنری مورد استفاده قرار می گیرند. این لامپ ها بیشتر جنبه زیبایی دارند و شدت نورشان متوسط است. استفاده از فیلامنت LED در این مدل ها باعث شده هم مصرف انرژی پایین باشد و هم طول عمر بیشتری داشته باشند. برای کسانی که به دنبال جلوه خاص و متفاوت هستند، این دسته بهترین گزینه است.
لامپ فیلامنتی کربنی
لامپ فیلامنتی کربنی یکی از قدیمی ترین و اصیل ترین انواع لامپ است. در این مدل به جای تنگستن، از رشته کربنی برای تولید نور استفاده می شود. نتیجه ی این تکنولوژی، نوری بسیار گرم و زرد کهربایی با شدت کم است. (ویژگی مهم: حس عمیق نوستالژی). به دلیل مصرف انرژی بالا و عمر نسبتاً کوتاه، این لامپ ها دیگر کمتر به صورت سنتی تولید می شوند؛ اما هنوز برای دکوراسیون های خاص و بازآفرینی فضاهای تاریخی طرفدار دارند. امروزه مدل های LED کربنی عرضه شده اند که همان ظاهر کلاسیک را با کارایی بهتر ارائه می دهند.
لامپ فیلامنتی LED
لامپ فیلامنتی LED ترکیبی از ظاهر کلاسیک با فناوری مدرن است. این لامپ ها طوری طراحی شده اند که شبیه لامپ های فیلامنتی قدیمی باشند، اما به جای رشته فلزی داغ، از نوارهای LED استفاده می کنند. (ویژگی مهم: مصرف انرژی بسیار پایین و طول عمر بالا). نور آنها گرم و دلنشین است و از نظر زیبایی تفاوت چندانی با لامپ های سنتی ندارند. به همین دلیل امروزه محبوب ترین گزینه در بین مصرف کنندگان هستند. این مدل هم در شکل های کلاسیک، هم در طراحی های خاص مانند گلوب یا ادیسونی عرضه می شود و تعادل کاملی بین زیبایی و کارایی ایجاد می کند.
ویژگی های لامپ ادیسونی چیست؟
- ظاهر نوستالژیک و کلاسیک: لامپ ادیسونی با حباب کشیده و فیلامنت های نمایان، یادآور نخستین لامپ های اختراع شده است و حس قدیمی و اصیل ایجاد می کند.
- نور گرم و کهربایی: این لامپ ها نوری ملایم و زرد مایل به نارنجی تولید می کنند که فضای رمانتیک و آرام می سازد.
- فیلامنت های نمایان: فیلامنت های مارپیچی یا زیگزاگ درون حباب بخشی از طراحی زیبایی شناسانه این لامپ هستند.
- کاربرد دکوراتیو: بیشتر در کافه ها، رستوران ها، گالری ها و فضاهای هنری استفاده می شوند تا برای روشنایی اصلی.
- تنوع در طراحی و اندازه: لامپ های ادیسونی در شکل ها و سایزهای مختلف عرضه می شوند و گزینه ای محبوب برای دکوراسیون داخلی هستند.
مزایا لامپ ادیسونی نسبت به لامپ کم مصرف
- زیبایی و طراحی دکوراتیو ظاهر کلاسیک و فیلامنت های نمایان، مناسب کافه ها و فضاهای هنری.
- نور گرم و دلنشین ایجاد حس آرامش و صمیمیت، در حالی که لامپ کم مصرف معمولاً نوری سردتر دارد.
- روشن شدن فوری بدون تأخیر، برخلاف لامپ های کم مصرف که کمی زمان برای رسیدن به حداکثر نور نیاز دارند.
- فاقد جیوه لامپ های ادیسونی کلاسیک جیوه ندارند، در حالی که CFLها حاوی جیوه هستند و بازیافتشان دشوار است.
- ایجاد حس نوستالژی مناسب طراحی های خاص که لامپ کم مصرف نمی تواند همان حس را منتقل کند.
معایب لامپ ادیسونی نسبت به لامپ کم مصرف
- مصرف انرژی بالا چند برابر بیشتر از CFL برق مصرف می کند.
- عمر کوتاه تر معمولاً ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ ساعت، در حالی که لامپ کم مصرف بین ۶۰۰۰ تا ۱۰ هزار ساعت عمر دارد.
- حرارت زیاد هنگام کار بسیار داغ می شود، در مقابل لامپ کم مصرف حرارت کمتری تولید می کند.
- نور کمتر شدت روشنایی پایین تر نسبت به مصرف انرژی مشابه.
- کاربرد محدود بیشتر برای دکوراسیون استفاده می شود و برای روشنایی اصلی مقرون به صرفه نیست.
لامپ فیلامن��ی بیشتر در چه مکان هایی کاربرد دارد؟
لامپ فیلامنتی به خاطر نور گرم، ظاهر کلاسیک و طراحی دکوراتیو بیشتر در مکان هایی استفاده می شود که زیبایی و فضاسازی اهمیت بالایی دارد، نه صرفاً روشنایی. مهم ترین کاربردها:
- کافه ها و رستوران ها برای ایجاد فضای صمیمی، هنری و رمانتیک.
- خانه ها در لوسترها، آباژورها، چراغ های دیواری و اتاق نشیمن برای حس گرما و آرامش.
- هتل ها و فضاهای اقامتی طراحی داخلی لوکس و نورپردازی آرام بخش.
- فروشگاه ها و ویترین ها جلب توجه مشتری و خلق جلوه ای متفاوت.
- گالری ها و فضاهای هنری تأکید بر طراحی، جزئیات و زیبایی محیط.
- فضاهای باز دکوراتیو (باغ، تراس، حیاط) استفاده در ریسه ها یا چراغ های آویز برای جشن و دورهمی.
به صورت خلاصه اگر بخواهیم بگوییم: لامپ فیلامنتی انتخاب اول برای مکان هایی است که طراحی و حال و هوای فضا مهم تر از صرفه جویی انرژی است.
لامپ فیلامنتی و سوالات شما
فیلامنت چیست؟
فیلامنت یک رشته نازک و انعطاف پذیر است که در لامپ ها برای تولید نور استفاده می شود. به طور کلی، این رشته می تواند از یک سلول یا یک رشته سلولی بلند تشکیل شده باشد و در لامپ ها معمولاً از جنس فلز تنگستن است.
چرا به آن فیلامنت می گویند؟
واژه filament از لاتین filum گرفته شده که به معنای “رشته” یا “نخ” است. ریشه این کلمه به زبان هندواروپایی باستان برمی گردد که همان مفهوم رشته یا نخ را می رساند.
چرا فیلامنت لامپ از تنگستن ساخته می شود؟
تنگستن دارای نقطه ذوب بسیار بالا، فشار بخار کم و استحکام کششی زیاد است. به همین دلیل می تواند دماهای بسیار بالا را بدون ذوب شدن تحمل کند و نور ایجاد کند، که آن را برای فیلامنت لامپ ایده آل می کند.
سه نوع لامپ رایج کدامند؟
- هالوژن
- تخیلی (Incandescent)
- فلورسنت (Fluorescent)
هر نوع لامپ ویژگی ها و کاربردهای متفاوتی دارد.
چه فیلامنتی در لامپ استفاده می شود؟
فیلامنت تنگستن برای لامپ ها استفاده می شود، زیرا مقاومت بالا دارد و دمای بالای لازم برای درخشیدن را تحمل می کند.
آیا فیلامنت هادی برق است؟
بله، فیلامنت که معمولاً یک سیم نازک تنگستن است، برق را عبور می دهد و به تولید نور کمک می کند. سایر قسمت های شیشه ای لامپ یا پوشش سوکت، عایق هستند.
لامپ فیلامنتی با جریان AC یا DC کار می کند؟
لامپ فیلامنتی برای درخشش به جریان برق نیاز دارد و می تواند هم با جریان مستقیم (DC) و هم جریان متناوب (AC) یا حتی باتری کار کند.
نوع سیم مورد استفاده در فیلامنت چیست؟
سیم تنگستن برای ساخت فیلامنت استفاده می شود، زیرا مقاومت بالا و نقطه ذوب بالایی دارد.
آیا فیلامنت مقاوم به حرارت است؟
فیلامنت های پیشرفته (مثل برخی فیلامنت های FDM در چاپ سه بعدی) مقاومت حرارتی بالایی دارند، اما در لامپ ها معمولی، فیلامنت تنگستن بیشترین تحمل دما را دارد و حرارت بالای ایجاد شده برای تولید نور را مدیریت می کند.